Historia mówiona

photo-256887

Michałowickie Archiwum Społeczne wyrasta na gruncie przekonania o wysokiej wartości zakamarków ludzkiej pamięci jako źródła wiedzy o przeszłości. Zasadniczą część kolekcji poświęconej życiu codziennemu na terenie gminy stanowić będą wspomnienia najstarszych mieszkańców zarejestrowane zgodnie z zasadami metodologii historii mówionej. Michałowicki zasób archiwalny powstanie w wyniku bezpośredniego spotkania z drugim człowiekiem i historią zapisaną w jego biografii. Tworząc Michałowickie Archiwum Społeczne, oddamy głos świadkom historii, „zwykłym” mieszkańcom gminy, przekonani o tym, że historie, które mają do opowiedzenia, warte są poznania i zapamiętania.

Mniej więcej od drugiej połowy lat 40. XX wieku, a więc od pierwszych prób praktykowania historii mówionej przez brytyjskich i amerykańskich uczonych, w środowisku naukowym toczy się dyskusja na temat statusu ustnych relacji jako źródeł wiedzy o przeszłości. Przeciwnicy historii mówionej wskazują na podatność pamięci na zniekształcenia wywołane nostalgią, wpływem osobistych przekonań narratora i jego słuchacza oraz kolektywnych i retrospektywnych wersji przeszłości. Zwolennicy twierdzą zaś, że „tzw. nierzetelność pamięci stanowi o jej sile, a subiektywny charakter dostarcza informacji nie tylko na temat aktualnego znaczenia wydarzeń z przeszłości, lecz również informuje nas o wzajemnych relacjach łączących przeszłość z teraźniejszością oraz pamięć z tożsamością (…)” (Thomson Alistair (2006), Four Paradigm Transformations in Oral History, „The Oral History Review” 34/1:49:70, s. 54).

Część zasobu Michałowickiego Archiwum Społecznego składająca się z relacji świadków historii zostanie zgromadzona i zaprezentowana szerokiej publiczności w przekonaniu o tym, że subiektywna perspektywa, fragmentaryczność i wybiórczość wspomnień nie należą do katalogu wad, lecz zalet tego specyficznego źródła wiedzy o historii, które czynią możliwym poznanie tego, co minęło z zastosowaniem współczynnika humanistycznego (Znaniecki Florian (1988), Wstęp do socjologii, Warszawa: PWN). Słuchając wypowiedzi michałowickich seniorów, przeniesiemy się w świat ich dzieciństwa i wczesnej młodości. Nasze spojrzenie na dawne Michałowice podąży śladami ich pamięci, która wskaże na to, co istotne z perspektywy kogoś, kto historię życia codziennego na terenie gminy przeżył „na własnej skórze”. Głos świadków historii uzupełni i wzbogaci perspektywę „znawców” (historyków, socjologów, etnografów i innych badaczy, którzy biorą na warsztat dawne michałowickie dzieje) o unikalne doświadczenie zapisane w indywidualnej i zbiorowej biografii.